Mevr.WARREN’S BEDRIJF
[V]
Mevr. Warren’s Bedrijf is eenvroegere arbeid van Shaw dan het dit voorjaargepubliceerde blijspel: Je kunt nooit weten. Het stuk volgdespoedig op den eersteling, met den zonderlingen titel: Widowers Houses (letterlijk: Huizen vanweduwnaars), en het is uit denzelfden levenskijk ontstaan. Menzou beiden stukken tot motto kunnen geven: “Diefen diefjesmaat” of “Oud lood om oudijzer”. De kritikus onzer maatschappij, de socialist Shaw,gaat erin uit van de bedoeling om duidelijk te doen blijken, dat het z.i. heelemaal onverschillig is, hoè men komt aan zgn.onafhankelijke (renteniers)inkomens; dat de wijze waarop dehuisjesmelker en de hoerenwaardin rijk worden, misschien in graad maarniet in wezen verschilt van de methoden, waarop de hypotheekhouder,[VI]de aandeelhouder, de fabrikant aan hun hoogedividenden, tantièmes, directeurs-inkomen moetengeraken,—altemaal toe-eigening van overwaarden, alleen teverkrijgen ten koste van te hooge huren, te lage loonen, te langewerktijden: uitbuiting van anderen in het algemeen. Wie daarvanmeeprofiteert is precies even verantwoordelijk als wie directelijk hetvuile werk doet. En de eenige manier om in deze maatschappij zoovermogelijk buiten die verantwoordelijkheid te blijven, is, zelf hard tewerken en alleen te willen leven van de opbrengst van dien eigenarbeid; niet van dividenden, en niet in luiheid en niets-doen, in opzichzelf ontzenuwende en ontaardende weelderigheid. In elk geval komthet er op aan, dit duidelijk in te zien en zich niet diets te maken dathet anders is. Een eerlijke schoelje is, als men de keus heeft, altijdnog verkieslijk boven iemand die zich wijs maakt dat zijn grauwheid eenromantische blankheid vertoont.
⁂
Aldus het gezichtspunt, van waaruit Shaw het ook in defransche tooneelletterkunde van de tweede helft der 19e eeuw nogal eensgraag behandelde [VII]onderwerp aanpakt van een jong mensch, dieplotse