Produced by Miranda Van de Heijning, Eric Casteleijn en de
PG Distributed Proofreaders.
[Transcriber's Note: Spelling, accents, use of quotation marks andhyphenation are terribly inconsistent throughout the source text, andhave been left as they were. Only obvious printing errors havebeen fixed.]
door
[Illustratie: LOUIS COUPERUS]
Toen ik den tweeden druk van mijn "Mannen van Tachtig" de wereld inzond, hoopte ik, in de hier volgende bladzijden een samenvatting tekunnen geven van hetgeen mijn onderzoek naar sommige beginselen vanonze nieuwere literatuur mij had opgeleverd. Helaas, het gaat niet! Demedewerking van enkele representatieve personen, met name van MevrouwHenriëtte Roland Holst en van Herman Gorter, werd mij onthouden.
Ik zal hier niet beoordeelen in hoeverre hun weigering gemotiveerd istegenover de algemeen erkende objectiviteit, die ik bij het weergevenvan hetgeen anderen mij wilden mededeelen heb betracht, tegenover deonpartijdigheid die bovendien uit den geheelen opzet van mijn werklogisch volgt en—tegenover de opoffering van … persoonlijkegevoeligheden welke anderen (en geen mindere goden!) zich hebbengetroost, toen ze mij te woord stonden. Ik berust. Zelfs in het verbodvan Gorter om—wie had 't ooit gedacht!—de redenen van zijn afwijzendebeschikking te vermelden.
Daar echter de socialistische kunstenaars van deze school eenbelangrijke functie vervullen in het schema van ons geestelijk leven datmij voor den geest zweeft, ontbreken mij de gegevens om, althans opgrond van dit boek, de ontworpen samenvatting uit te werken. O ja, ikhoor 't al, uit hun oeuvre is voor mijn doel heel veel op te maken,doch, zooals de lezer uit de inleiding van "De Mannen van '80" weet,daar was het mij in dit geval niet om te doen. Men zal mij echter niethet gebruikelijke verwijt kunnen maken, dat ik deze richting in onzeliteratuur heb willen negeeren. Integendeel, veel van wat ik zoekgroepeert zich om die richting—al schat ik in dit geval depersoonlijkheden—wèl te onderscheiden van de individueelehebbelijkheidjes—hooger dan de school.[1] Misschien was ik verdergekomen als ik dit niet had gezegd, maar het toch had gedaan.
Intusschen, de lezer, die, behalve een inleiding in het geestesleven ende gemoedshouding van de hier behandelde auteurs, ook een blik op hetgeheel zoekt, behoeft dit werkje niet teleurgesteld opzij te leggen.
Het zal hem weldra duidelijk worden, dat er eenig verschil is tusschendeze "interviews" (sit venia verbo!) en de oudste opstellen in "DeMannen van '80". Wel heb ik mijzelf ook nù op den achtergrond gehouden,al heb ik mijn persoonlijke indrukken hier en daar met een lichteren enslechts in schijn oneerbiedigen toets neergezet. Maar ik heb, waar ditpas gaf, mijn vragen en de verkregen antwoorden in onderling verbandberedeneerd, scherper dan voorheen gezegd: waarom ik een bepaald antwoordonvoldoende achtte en in een bepaalde richting heb voortgestuurd. En zoozal het den opmerkzamen lezer—vlei ik mij—tòch wel duidelijk worden,welke meening ik mij in den loop van het onderzoek over personen,temperamenten, rich