DE WORMEN.
Na de Gewervelde en de Gelede Dieren liggen de Wormen aan de beurt. De grenzen vandeze hoofdafdeeling hebben belangrijke veranderingen ondergaan sedert den tijd toenLinnaeus het geheele dierenrijk in 6 klassen verdeelde, n.l. in Zoogdieren, Vogels, Amphibiën, Visschen, Insecten en—Wormen. Een aantal diergroepenzijn van de Linnaeaansche klasse der Wormen afgescheiden en tot den rang van hoofdafdeelingenverheven; dit is geschied met de Protozoën of Oerdieren, de Coelenteraten of Holtedieren,de Stekelhuidigen, de Weekdieren en de Salpen met de Ascidiën. Daarentegen heeft menhet Lancetvischje, dat vroeger als een Worm werd beschouwd, als het laagst ontwikkeldeGewervelde Dier leeren kennen en zijn de Slijmprikken (Myxinidae) als een merkwaardige groep van Visschen ontmaskerd. Voorts hebben de Raderdierenen de Armpootigen (Brachiopoda), die eeuwen lang onder de Weekdieren werden gerekend, in de hoofdafdeeling der Wormeneen plaats gekregen; zelfs heeft men het wenschelijk geacht de Mosdieren (Bryozoa) hierin op te nemen. Ook de Dicyemiden, die Van Beneden als een afzonderlijke hoofdafdeeling op de Protozoën laat volgen, als een overgangvan deze tot de hoogere dieren (Metazoa), worden thans Wormen genoemd.
Het ligt in den aard der zaak, dat het uiterst moeilijk, zoo niet onmogelijk is, vandeze veelomvattende groep een beknopt algemeen overzicht te geven. De nu volgendeinleiding geldt daarom meer bepaaldelijk voor de drie klassen Ring-, Rond- en Platwormen,die de kern van de hoofdafdeeling vormen.—Met het woord Worm verbindt iedereen devoorstelling van een tweezijdig symmetrisch, min of meer langwerpig lichaam, dat somsrolvormig is, als bij den Regenworm, soms duidelijk aan de buikzijde afgeplat, zooalsbij den Bloedzuiger, soms ook op den rug plat, zooals de Lintworm-leden. Over ’t algemeenzijn de huidbekleedselen week; zeer dikwijls dragen deze, althans in een bepaald levenstijdperk, op sommigeplaatsen van hun oppervlakte trilhaartjes. Het ontbreken van deze microscopisch kleineorganen bij alle Insecten, Spinachtigen, Duizendpooten en Schaaldieren, in tegenstellingmet de Wormen, die er zoo overvloedig mede bedeeld zijn, is een zeer opmerkelijk feit.Gewoonlijk is een samenhangende laag van spiervezels, die elkander in dwarse en overlangscherichting kruisen, onmiddellijk met de huid verbonden. De samentrekkingen van het lichaam,de slangswijze kronkelingen bij het zwemmen, de verplaatsing van enkele organen,b.v. van de met borstels bezette huidstompjes, worden veroorzaakt door dezen huidspierzak of door zijne deelen. De mogelijkheid van deze bewegingen berust op het week blijvenvan de huid, welker bekleedselen niet, gelijk bij de Arthropoden tot een skelet verharden.Een belangrijk en algemeen bekend kenmerk van de Wormen is het ontbreken van de pooten;daarom juist kronkelen zij zich. Vele doen dit in horizontale richting, zooals deSlangen; andere, b.v. de Bloedzuigers, bewegen zich voort door vertikale golvingenvan het lichaam. Bovendien maken vele Wormen bij het kruipen gebruik van knobbelvormigeuitstulpingen van de huid