Produced by Sophia Canoni
Note: The tonic system has been changed from polytonic to monotonic,otherwise the spelling of the book has not been changed. Bold wordsare included in &, while words in italics are included in _.Footnotes have been converted to endnotes.
Σημείωση: Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σεμονοτονικό. Κατά τα άλλα έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του βιβλίου.Λέξεις με έντονους χαρακτήρες περικλείονται σε &, ενώ λέξεις με πλάγιουςχαρακτήρες περικλείονται σε _. Οι υποσημειώσεις έχουν μεταφερθεί στοτέλος του βιβλίου.
1900
Αγαπητέ μου Αλέξαντρε,
Αυτό το βιβλιαράκι είνε δικό σου. Το γιατί φανερώνεται από της"Μαζώχτρας„ τον πρόλογο. Να μ' αφήσης λοιπό να σου το προσφέρω·μικρό πράμα, θα πης, με μεγάλη όμως πονεσιά δουλεμένο.
Μαζί με τη "Μαζώχτρα„ σούβαλα και μερικά άλλα παραμυθάκια, Κρητικάκαι Νησιώτικα. Στο τέλος θα βρης κ' ένα έργο δραματικό που τοκαταπιάστηκα χρόνια τώρα, και για να κάμω του Δροσίνη μας τοχατίρι, ίσως όμως και για να δείξω πως είμαι κ' εγώ Ρωμιός, με τηΡωμαίικη την πετριά της "πολυτεχνωσύνης„.
Θα πης την είχε κι ο Γιαννίρης, ο μεγαλοπίχερος ο Γιαννίρης, τηΡωμαίικη αυτή την πετριά. Εκείνος όμως τάβγαζε πέρα και με μιαδύναμη που μας δείχνει τύπο Ρωμιού όχι τωρινού, παρά του Ρωμιούπου θα μας έρθη με τον καιρό.
Ο τωρινός ο Ρωμιός — τον ξέρεις κι από μένα καλλίτερα· τόσοκαλλίτερα, που καταντάει από λόγου σου να τον έχω κ' εγώσπουδασμένο. — Δεν είνε κάστρο φιλολογικό που δε βάλθηκε να τοπάρη, από τη στιγμή που έπιασε κοντύλι στο χέρι του. Μη βλέπης πωςαπότυχε — αυτό είνε άλλος λόγος, άλλη μελέτη. Η όρεξη και τοθάρρος δεν τούλειψε. Αυτό να βλέπουμε. Παλληκάρι σωστό. Τόχει τοαίμα του, τι τα θες. Ορίστε γιατί το είπα και το ξαναλέγω πωςμπορεί νάρθη μέρα που να μας παίρνη σταλήθεια τέτοια κάστρα οΡωμιός, και να γίνεται Γιαννίρης. Θα το δη — δε γίνεται — πως γιανα κάμη την όρεξή του πρέπει να δουλέψη, να σπάση το κεφάλι του,να φέρη τάξη μέσα στανακατεμένο μυαλό του, να ρίξη λίγο νερό απάνωστην κορωμένη του φαντασία, και το πιο σπουδαιότερο απ' όλα, ναμιμάται όχι τους ξένους, παρά τον εαυτό του. Ας τον αφίνουμε τολοιπό να παίρνη το δρόμο του· κάτι θα μας φτειάξη μια μέρα.
Αυτό λοιπό δεν είνε και πολύ μεγάλο κακό. Το μεγάλο το κακό είνεπου οι άλλοι οι Ρωμιοί που δεν πιάνουνε κοντύλι, δεν πιάνουνε μήτεβιβλίο στο χέρι τους!
Δε μιλώ για κείνους που μελετούνε, μήτε για κείνους που τοθαρρούνε χρέος τους να διαβάσουνε μερικά βιβλία, μάλιστα ξενικά,και τέλος μήτε για όσους τους αρέσει να διαβάζουν κάποτες για νασκοτώνουνε λίγον καιρό και μ' αυτόν τον τρόπο. Μα εννοώ τοδιάβασμα το συστηματικό, ταναπόφευγο, το φυσικό εκείνο το κόλληματης ψυχής με το βιβλίο που βλέπουμε μέσα στο Λαό που μας φιλοξενείκαι τους δυο μας, και καταντάει πια να θρέφεται ο νους τουςδιαβάζοντας καθώς το κορμί τους ανασαίνοντας ή τρώγοντας, που τογυρεύει, ταπαιτεί, το κυνηγάει η ψυχή τους. Αυτό λοιπόν τοδιάβασμα ο Ρωμιός μήτε το λαχτάρησε ακόμα, μήτε τονειρεύτηκε. Ίσωςεπειδή όσα τούγραφαν ως προ μερικά χρόνια δεν κατεβαίνανε στηνψυχή του, δεν περνούσανε μέσα στο αίμα του, δεν τον έθρεφαν, κ'έτσι έμεινε σα ραχιτικός. Ίσως είνε κι άλλοι λόγοι, που τουςταιριάζει ξέχωρη μελέτη. Η αλήθεια είνε πως το κακό υπάρχει.
Τι να ελπίζη τώρα ο δύστυχος ο συγραφέας και τι να περιμένη απότέτοια κατάσταση! Κι αυτό που κάμνει ηρωισμός είνε. Ο Dr Johnson